Behandeling altijd in overleg met consulent infectieziekten.

Loiasis

Bij infectie met Loa loa bepaal altijd eerst het aantal microfilaria in het bloed (bloedafname tussen 10.00 en 14.00), omdat behandeling afhankelijk is van parasitaemie.

< 2000 microfilaria/mL

• 1e keuze: diethylcarbamazine (DEC) p.o. (na maaltijden innemen), volgens schema:dag 1: eenmalig 50 mg, dag 2: 3dd 50 mg, dag 3: 3dd 100mg, dag 4 t/m 21: 3dd 3mg/kg
• 2e keuze: albendazol p.o. 2dd 400 mg gedurende 4 weken (bij persisterende lage parasitaemie is eradicatie m.b.v. DEC aangewezen)
• 3e keuze: albendazol p.o. 2dd 400 mg gedurende 4 weken,  gevolgd door eenmalig ivermectine p.o. 0,2 mg/kg.

2000-8000 microfilaria/mL (waarna gevolgd door therapie < 2000 microfilaria/mL)

• 1e keuze: albendazol 2dd 400mg p.o. gedurende 4 weken.
• 2e keuze: eenmalig ivermectine p.o. 0,2 mg/kg
• 3e keuze: albendazol p.o. 2dd 400 mg gedurende 4 weken, gevolgd door eenmalig ivermectine p.o. 0,2 mg/kg.

8000 - 30.000 microfilaria/mL (waarna gevolgd door therapie < 8000 microfilaria/mL)

• 1e keuze: albendazol 2dd 400mg p.o. gedurende 4 weken.

>30.000 microfilaria/mL (waarna gevolgd door therapie < 8000 microfilaria/mL)

• 1e keuze: apherese rond het middaguur (hoogste concentratie microfilaria, aferese is mechanische verwijdering van microfilaria uit bloed)
• 2e keuze: albendazol 2dd 400mg p.o. gedurende 4 weken (waarbij risico op encefalopathie is!).

Opmerkingen:

• NB 1. DEC heeft zowel een macrofilaricide als een (snelle) microfilaricide werking, waardoor er bij behandeling kans ontstaat op overgevoeligheidsreacties tegen stervende microfilaria. Albendazol heeft een (langzame) macrofilaricide en géén microfilaricide werking; hierdoor treedt er een meer geleidelijke daling van het aantal microfilaria op, met minder risico op inflammatoire complicaties. Vooral bij grote aantallen Loa loa microfilaria in bloed (>8000/ml) is de kans op complicaties (encephalopathie) bij een primaire behandeling met DEC groot.
• NB 2. Overweeg bij hoge concentratie microfilaria (>8000 microfilaria/mL) toediening van corticosterioden (prednison po, 3dd 5 mg gedurende 3-5 dagen, afhankelijk van reacties) en anithistaminica  om ernstige reacties op therapie te voorkomen.
• NB 3. Bij heftige reacties (hoofdpijn, koorts, angio- oedeem en/of jeuk door massale sterfte van microfilaria): stop therapie direct en herstart na enkele dagen met lagere dosis en met toevoeging van corticosterioden (+ in het geval van DEC therapie ook langzamer opklimmen in concentratie).
• NB 4. Ivermectine heeft alleen een microfilaricide (en dus tijdelijke) werking heeft, en geeft bij hoge parasitaemie risico op encefalopathie (zoals ook DEC).
• NB 5. Voor behandeling eventuele dubbel infectie met Onchocerca volvulus uitsluiten (ivm risico of heftige reacties in oog)

Lymfatische filariasis:

betreft infectie met Wuchereria bancrofti, Brugia malayi, of Brugia timori

1e keuze: doxycycline p.o. 1dd 200mg gedurende 4-6 weken (niet bij zwangeren of kinderen < 8 jaar)

+ nabehandeling (na de 4 weken doxycycline) met 1 van de volgende 3 opties:

   - ivermectine p.o., éénmalig 150µg/kg (1e keuze)

    - albendazol p.o. eenmalig 400mg

    - diethylcarbamazine (DEC) p.o., éénmalig 6mg/kg

Alternatieve behandelingen (risico voller ivm snelle afdoding van de parasieten):

- diethylcarbamazine (DEC) 6 mg/kg p.o. gedurende 12 dagen (innemen na maaltijd). N.B. Bij hoge aantallen microfilaria in bloed starten met lagere doses DEC (zie bijvoorbeeld doseringsschema Loiasis; totale dosis 72 mg/kg). DEC is gecontra-indiceerd bij co-infectie met Onchocerca volvulus of hoge loads Loa loa vanwege kans op ernstige inflammatoire bijwerkingen.

- ivermectine éénmalig 150-400 µg/kg p.o. (op lege maag, twee uur vóór de maaltijd) plus albendazol éénmalig 400mg p.o. N.B. Ivermectine heeft een éénmalig heeft effect op microfilaria, niet op macrofilaria; toevoeging van albendazol (zie Loiasis) helpt ter preventie van recidief door macrofilaricide effect.

Opmerkingen:

NB.1. Bij acute lymfadenitis/lymfangitis: rust, pijnstilling, antibiotica, geen antihelminthica.

NB.2. Lymfoedeem: behandeling meestal niet meer geïndiceerd; hygiëne, snelle behandeling infecties (cellulitis), steunkousen, lymfoedeem-pomp, manuele lymfdrainage.

Mansonella perstans infectie

Niet pathogeen, geen behandelindicatie tenzij klachten.

1e keuze (indien Wolbachia endosymbiont waarschijnlijk aanwezig) : doxycycline p.o. 1dd 200mg gedurende 4-6 weken (niet bij zwangeren of kinderen < 8 jaar)

1e keuze (indien olbachia endosymbiont waarschijnlijk afwezig):         mebendazol p.o. 2dd 100 - 200 mg voor 21 dagen + DEC zoals beschreven voor loiasis.

Albendazol en invermectin lijken minder effectief voor M. perstans.

Mansonella ozzardi infectie

Niet pathogeen, geen behandelindicatie tenzij klachten

1e keuze : doxycycline p.o. 1dd 200mg gedurende 6 weken (niet bij zwangeren of kinderen < 8 jaar)

+ ivermectine p.o., éénmalig 200µg/kg (vermindert alleen microfilaria, geen macrofilaricide werking)

DEC is bewezen niet effectief voor M. ozzardi.

Mansonella streptocerca infectie

Behandeling met DEC, zoals beschreven voor loiasis,

+ ivermectine p.o., éénmalig 200µg/kg (vermindert alleen microfilaria, geen macrofilaricide werking).

Onchocerciasis

infectie met Onchocerca volvulus

1e keuze: doxycycline p.o., 2dd 100 mg gedurende 6 weken, gevolgd door ivermectine p.o. éénmalig 200 µg/kg

2e keuze: ivermectine p.o. éénmalig 200 µg/kg + eventueel albendazol p.o. éénmalig 400mg.

Opmerkingen

• NB1. Onchocercomen chirurgisch verwijderen (nodulectomie).
• NB 2. Behandeling met ivermectine heeft een éénmalig heeft effect op microfilaria, niet op macrofilaria, dus behandeling moet elke 6 maanden herhaald worden (minimaal 1-2 jaar). Voor een eventuele macrofilaricide meerwaarde van albendazol is minder bewijs dan bij loiasis  en lymfatische filariasis.
• NB 3. Vóór start ivermectine behandeling, eerst dubbelinfectie met Loa loa uitsluiten en oogonderzoek laten verrichten: indien er oogletsels zijn (microfilaria in voorste oogkamer) enkele dagen voorbehandelen met corticosteroïden (prednison p.o. 1dd 1mg/kg).
• NB 4. Doxycycline is werkzaam door het afdoden van de endosymbionte bacterie Wolbachia, waardoor de adulte wormen gesteriliseerd worden en langzaam geeradiceerd worden. Het aantal microfilaria neemt hierdoor ook langzaam af (minder kans op ongewenste inflammatoire reacties).

Tropische pulmonale eosinofilie

Betreft immunologische reactie op infectie met Wuchereria bancrofti of Brugia malayi.

1e keuze diethylcarbamazine (DEC) p.o. (na maaltijden innemen), volgens schema:dag 1: 1dd 50 mg; dag 2: 3dd 50 mg; dag 3 t/m 21: 3dd 2mg/kg

+ adjuvante steroïden (bijvoorbeeld prednison p.o. 3dd 5mg op dag 1 t/m 5).

Overige opmerkingen

• Ratio achter doxycycline behandeling: doxycycline doodt endosymbionte Wolbachia bacteriën, welke aanwezig zijn in alle filaria soorten (behalve Loa loa en sommige Mansonella species / isolaten). Hierdoor worden de volwassen vrouwelijke wormen tijdelijk (en bij langere kuren permanent) gesteriliseerd. Bovendien heeft doxycycline een (langzame) macrofilaricidewerking, zodat er minder (anafylactische) bijwerkingen optreden. Tenslotte zou doxycycline bij lymfatische filariasis een gunstig effect hebben op de symptomatologie, door remming van de intralymfatische inflammatoire respons op Wolbachia componenten.
• DEC is in Nederland niet meer verkrijgbaar, wel in endemische landen. Het is gecontra-indiceerd in de zwangerschap en bij infecties met Onchocerca volvulus en hoge loads Loa loa vanwege de kans op ernstige inflammatoire bijwerkingen.
• Dosering kinderen: overleg consulent infectieziekten, mede i.v.m.potentiële contra-indicaties voor doxycycline, albendazol en ivermectine.

Albendazol

• Innemen met vetrijke maaltijd (verhoogd de resorptie). 
• Is waarschijnlijk veilig tijdens zwangerschap (2e en 3e trimester) en tijdens borstvoeding (zie ook LAREB).
• bij langdurig gebruik, controleer leverfuncties en leukocytenaantal.

Ivermectine

• Ivermectine innemen op de nuchtere maag (geen maaltijd binnen 2 uur voor en 2 uur na inname ivermectine)
• Er zijn onvoldoende gegevens bekend over veiligheid bij zwangerschap, borstvoeding is waarschijnlijk veilig (zie ook LAREB)
• Ivermectine innemen op de nuchtere maag