Behandeling altijd in overleg met de consulent tropenziekten, i.v.m. toxiciteit en complexiteit van de therapie.

Definities en algemene opmerkingen tav diagnostiek en start behandeling

Vroege fase: parasiet niet in liquor aantoonbaar en leukocyten aantal in liquor <6/µL.

Late fase: parasiet in liquor of leukocyten aantal >6/µL.

Start vroege fase therapie zo snel mogelijk na diagnose om de concentratie trypanosomen in bloed, lymfeklieren en weefsels te verminderen. Hierdoor vermindert de kans dat perifeer voorkomende trypanosomen door de liquor punctie in het CZS worden geïntroduceerd (echter geen wetenschappelijk bewijs hiervoor). Overweeg daarom bij West Afrikaanse slaapziekte (langzaam beloopt) een eventuele liquor punctie uit te stellen tot na de eerste paar doses pentamidine of suramine en de parasitaemie in bloed is gedaald (regelmatig controleren). Cave echter snelle neurologische progressie bij Oost Afrikaanse slaapziekte.

Liquor onderzoek is in alle gevallen wel geïndiceerd om betrokkenheid CZS uit te sluiten c.q. aan te tonen (onderscheid vroege of late fase). Het liquoronderzoek omvat onderzoek naar trypanosomen, leukocyten en serologie (totaal en specifieke antilichamen tegen Trypanosoma).

West Afrikaanse slaapziekte (Trypanosoma brucei gambiense)

Vroege fase
1e keuze: fexinidazol po, oplaad dosis 1800 mg 1dd voor 4 dagen gevolgd door 1200 mg 1dd voor 6 dagen

2e keuze: pentamidine im (of iv), 1 dd 4 mg base/kg (= 7 mg/kg pentamidine isethionaat), 7 dagen

3e keuze: suramine iv,
-volwassenen: 4 mg/kg test dosis op dag 0, gevolgd door 20mg/kg (max. 1g) op dag 1, 3, 7, 14 en 21
-kinderen: 2mg/kg test dosis op dag 0, gevolgd door 20 mg/kg (max. 1 g) op dag  1, 3, 7, 14 en 21

Late fase
1e keuze (mits leukocyten aantal in liquor < 100 µL): fexinidazol po, oplaad dosis 1800 mg 1dd voor 4 dagen gevolgd door 1200 mg 1dd voor 6 dagen

2e keuze: volwassenen en kinderen vanaf 15 jaar

eflornithine iv, 2dd 200mg/kg, 7 dagen (infusie in NaCl in 2 uur inlopen)
+
nifurtimox po, 3dd 5 mg/kg, 10 dagen

3e keuze: eflornithine iv, 4 dd 100 mg/kg, 14 dagen
4e keuze: melarsoprol iv, 1dd 2.2 mg/kg, 10 dagen + prednisolon 1mg/kg (start 1-2 dagen voor therapie, na therapie dosering afbouwen)
NB; melarsoprol alleen als geen andere middelen beschikbaar is (middel is zeer toxisch!!).

Oost Afrikaanse slaapziekte (Trypanosoma brucei rhodesiense)

Vroege fase:
1e keuze: suramine iv,

volwassenen: 4 mg/kg test dosis op dag 0, gevolgd door 20mg/kg (max. 1g) op dag 1, 3, 7, 14 en 21

kinderen: 2mg/kg test dosis op dag 0, gevolgd door 20 mg/kg (max. 1g) op dag  1, 3, 7, 14 en 21

Late fase 
1e keuze:

melarsoprol iv, 1dd 2.2mg/kg 10 dagen

+
prednison 1 mg/kg  (start 1-2 dagen voor melarsoprol therapie, na therapie dosering afbouwen)

Overige algemene opmerkingen

• Vooraf gaande aan de behandeling met suramine is het aanbevolen eerst een lagere testdosis te geven (ivm mogelijk nausea, braken, bewustzijnsverlies en insulten). Overleg met apotheker i.v.m. toxiciteit en contra-indicaties van bovenstaande middelen.
• Pentamidine isethionaat zout bevat 1 gram pentamidine base per 1.74 gram zout. Dus 7 mg pentamidine isethionaat-zout bevat 4 mg pentamidine base. Pentamidine kan hypoglycemie veroorzaken.
• Eflornithine niet gebruiken tijdens zwangerschap. Eflornithine is effectief tegen Trypanosoma brucei gambiense (West Afrika) maar niet tegen Trypanosoma brucei rhodesiense (Oost-Afrika).
• Melarsoprol: combinatietherapie van melarsoprol iv (1 dd 1,2 mg/kg) met nifurtimox po (3dd 5 mg/kg) gedurende 10 dagen lijkt effectiever dan monotherapie bij laat-stadium Trypanosoma brucei gambiense infecties (West Afrikaanse slaapziekte).
• Fexnidazole is mogelijk een effectief en veiliger therapie voor late fase Oost Afrikaanse trypanosomiasis (zie Helleberg, B.B., et al. 2023), maar beschikbaarheid voor humaan gebruik nog onduidelijk.
• Acoziborole zou mogelijk effectiever en veiliger therapie kunnen zijn voor zowel vroeg als late fase West-Afrikaanse slaapziekte (Kumeso et al. 2023), maar beschikbaarheid voor humaan gebruik nog onduidelijk. 

Suramine, eflornithine, nifurtimox en melarsoprol zijn in NL niet geregistreerd en hebben alle aanzienlijke bijwerking (zie Brun et al Lancet 2010)